بیماری چشمی آب مروارید | علائم و روش درمان آب مروارید

بیماری چشمی آب مروارید یا Cataract ، یک نوع بیماری چشمی ناشی از دلایل مختلف می‌باشد. در مراحل اولیه این بیماری، عدسی چشم فرد تار می‌شود و سپس با پیشرفت آن و افزایش تیرگی و کدر شدن عدسی، بینایی چشم مختل می‌گردد. خوشبختانه بیماری چشمی آب مروارید در اکثر موارد در زمانی که به آن ” زمان رسیدن ” گفته می‌شود با انجام یک عمل جراحی ساده برطرف می‌گردد.

تعریف کامل بیماری چشمی آب مروارید

هنگامیکه عدسی چشم شفافیت خود را از دست می دهد و کدر شود، به آن آب مروارید میگویند و این مسئله کاهش بینایی چشم را در پی خواهد داشت. هر چشم انسان دارای یک عدسی می‌باشد که جسمی کاملا شفاف بوده و درکره چشم و در پشت سوراخ مردمک قرار دارد. وظیفه عدسی چشم این است که پرتوهای نوری وارده به چشم را به درستی بر روی شبکیه متمرکز نماید.

همین عضو به ظاهر ساده از بدن انسان که فضایی بسیار کوچک از حجم چشم را اشغال می‌کند، باعث می‌شود که ما تصویر اشیاء را به صورت واضح و دقیق ببینیم. حال اگر به هر دلیلی جسم عدسی حالت شفافیت خود را از دست بدهد آنگاه بینایی دچار اختلال میشود و کاهش می‌یابد. البته کاهش بینایی به مقدار آب مروارید موجود در چشم بستگی دارد. در مراحل اولیه ابتلا به آب مروارید معمولا فرد شکایت جدی از کاهش بینایی خود نخواهد داشت. اما به مرور زمان و در اثر پیشرفت ممکن است بینایی چشم به طور کامل از بین می رود و فرد اصلا قادر به دیدن هیچ چیزی نباشد.

علت اصلی بیماری آب مروارید

شایع ترین علت ایجاد بیماری آب مروارید عوامل ارثی است که معمولا در سنین ۴۰ سالگی به بالا اتفاق می‌افتد. بیماری چشمی آب مروارید که در اثر وارد شدن ضربه ایجاد می‌شود در درجه دوم قرار دارد. از دیگر علل ایجاد این بیماری می‌توان به بیماری‌هایی نظیر دیابت و فشار خون بالا اشاره کرد. همچنین در بعضی از موارد، آب مروارید به صورت مادرزادی نیز می‌تواند وجود داشته باشد.

به هر حال، علت آب مروارید هر چه باشد می‌بایست در زمان مناسب نسبت به انجام جراحی و رفع آن اقدام کرد. به طور کلی این بیماری در سنین بیش از ۴۰ سالگی اتفاق می‌افتد، ولی گاهی اوقات ممکن است در زمان تولد کودک و به صورت مادرزادی هم وجود داشته باشد. در این حالت، از آنجاییکه فاکتور تنبلی چشم نیز مطرح است نباید فرصت درمان را از دست داد و بایستی در اولین فرصت نسبت به انجام عمل جراحی اقدام نمود، زیرا در صورت از دست رفتن زمان مناسب ممکن است تنبلی چشم کودک تشدید گرددو گاهی اوقات ممکن است باعث نابینایی کودک شود.

نخستین علامت بیماری آب مروارید

در افراد بزرگسال هم در صورتی که زمان انجام عمل خیلی عقب بیفتد، امکان دارد عدسی کدر شده چشم به علت جذب آب و تورم آن، باعث بالا رفتن فشار چشم و ایجاد بیماری آب سیاه شود. قابل ذکر است که اگر این اتفاق بیفتد، فرد ممکن است حتی بعد از عمل هم دید خوبی بدست نیاورد.

همانگونه که مشخص است نخستین علامت بروز بیماری چشمی آب مروارید در افراد، اختلال در قدرت بینایی آنها است. در صورت ابتلا، بیمار در مشاهدۀ اجسام با مشکل مواجه خواهد شد. در صورت پیشرفت آب مروارید بیمار ممکن است اشیاء یا نقاط را دوتایی ببیند. مراحل نهایی پیشرفت این بیماری می‌تواند منجر به بیماری آب سیاه و نابینایی گردد.

در ابتدای بیماری، قدرت بینایی در سایه روشن ممکن است. بهتر از نور روز کامل باشد، زیرا نوری که در اطراف مردمک چشم به شدت منبسط شده در تاریکی وارد چشم‌ها می‌شود. در مراحل پیشرفته، ممکن است اشیاء و اشخاص صرفا بصورت لکه‌های نوری مشاهده گردند. در مرحلۀ نهایی نیز یک لکۀ سفید یا خاکستری رنگ در مردمک چشم فرد مبتلا قابل مشاهده خواهد بود.

روش درمان بیماری چشمی آب مروارید

در حال حاضر درمان آب مروارید فقط از طریق انجام عمل جراحی امکان پذیر است و هیچ راه دیگری به غیر از انجام عمل جراحی وجود ندارد. البته درحال حاضر با پیشرفت‌های بسیار زیادی که در علم چشم پزشکی اتفاق افتاده انجام عمل آب مروارید به سادگی و با حداقل عوارض و زمان بستری به راحتی امکان پذیر خواهد بود.

به نظر پزشکان، هم اکنون بهترین روش جراحی آب مروارید، عمل جراحی فیکو است که در این شیوه با ایجاد یک شکاف کوچک در قسمت اتصال قرنیه به صلبیه چشم و همچنین وارد کردن یک لوله ظریف و مخصوص به داخل چشم و بکارگیری از امواج اولتراسوند (Ultra-Sound)، محتویات عدسی چشم را که دچار سختی و کدری شده‌اند از چشم خارج میگردد و به جای آن، یک لنز داخل چشمی مناسب که نمره آن از قبل تعیین شدند به کار می‌گذارند.

مزیت استفاده از این روش نسبت به روش‌های قدیمی‌تر این است که در این روش شکاف موجود خیلی کوچک است و بعد از انجام عمل نیاز به استفاده از بخیه نیست، بنابراین عوارض موجود بسیار کم و تقریبا در حد صفر خواهد بود و بیمار به سرعت دید طبیعی خود را به دست می‌آورد. طول دوره بستری در این روش بسیار کوتاه و در حد کمتر از یک شبانه روز می‌باشد.

باید توجه داشت که اگر علائم آب مروارید بصورت خفیف و ناچیز بروز پیدا کنند، آنگاه در برخی از موارد با تغییر نمره عینک می‌توان موقتا مشکل را حل کرد. همچنین قابل ذکر است که برای پیشگیری و درمان آب مروارید هیچگونه راه حلی مانند دارو، روش تغذیه، ورزش و یا ابزار اپتیکی وجود ندارد. گاهی اوقات دوری از نور مستقیم خورشید می‌تواند روند پیشرفت این بیماری را کاهش دهد. همچنین عینکهای آفتابی جاذب اشعه UV می‌توانند در محافظت از چشم نیز موثر باشند.

بهترین زمان جراحی بیماری چشمی آب مروارید

بر اساس تجارب پزشکان متخصص و بررسی‌های علمی صورت گرفته، بهترین زمان برای عمل آب مروارید معمولا به علت و مقدار آن و همچنین سن فرد بستگی دارد و زمان مناسب عمل را پزشک متخصص تعیین می‌کند.
بهترین موقع عمل در افراد بزرگسال به شغل آنان بستگی دارد و زمانی است که دید فرد به حدی کم شود که زندگی او دچار اختلال گردد. نحوه تشخیص این زمان به این صورت است که فرد در شمارش انگشتان خود در فاصله نیم متری با مشکل روبرو شود. اما در کودکان چنان چه این بیماری بصورت مادرزادی وجود داشته باشد، آنگاه باید عمل جراحی سریعا و به صورت اورژانسی انجام گیرد.

انواع مختلف آب مروراید

بیماری آب مروارید می تواند ناشی از علائم و دلایل مختلفی باشد که در ادامه در خصوص هر کدام از این موارد توضیحاتی ارائه می گردد:

آب مروراید ناشی از افزایش سن

مانند سایر اجزای بدن، عدسی چشم نیز در طول زمان به رشد خود ادامه می‌دهد و لایه‌هایی به سطح خارجی آن اضافه می‌شود. با گذشت زمان، این لایه‌های اضافه باعث سخت‌تر شدن عدسی و از دست رفتن شفافیت آن می‌گردند.

آب مروارید ناشی از افزایش سن، متداول‌ترین نوع این بیماری می‌باشد. بین سنین ۶۵ تا ۷۴ سالگی، ۵۰ درصد افراد و پس از سن ۷۵ سالگی، ۷۰ درصد افراد به بیماری آب مروارید مبتلا می‌شوند، اما این بیماری می‌تواند از ۳۵سالگی به بعد شروع می شود و پیشرفت کند.

آب مروارید ناشی از سایر بیماری‌ها

گاهی اوقات بیماری آب مروارید می‌تواند ناشی از بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت باشد و افرادی که با این بیماری‌ها درگیرند بیشتر از سایرین در معرض ابتلا به آب مروارید قرار دارند. همچنین امکان دارد که مصرف داروهای کورتون دار خطر ابتلا به این بیماری را نیز افزایش دهد.

آب مروارید ناشی از ضربه

گاهی اوقات یک حادثه و برخورد شدید چشمی می‌تواند فرد را با آب مروارید درگیر سازد. در برخی از موارد این درگیری بلافاصله پس از صدمات چشمی و در برخی دیگر سالها بعد از آن ظاهر میشود..

آب مروارید مادرزادی

این مشکل گاهی می‌تواند بصورت مادرزادی و در بدو تولد بروز پیدا کند. گاهی اوقات نوزادان با مشکل آب مروراید به دنیا می‌آیند و یا این که در سنین پایین با این معضل درگیر می‌شوند. در اکثریت مواقع در سنین پایین معمولا هر دو چشم به این بیماری مبتلا می‌گردند. این نوع از آب مروارید ممکن است در بینایی اختلالی ایجاد نکند، اما در صورت ایجاد مشکل در بینایی کودک حتما می‌بایست سریع جراحی شود.

علائم بیماری چشمی آب مروارید

بیماری چشمی آب مروارید علائم متعددی دارد و فرد مبتلا با موارد مختلفی درگیر خواهد شد. از شایع‌ترین علائم این بیماری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

تار شدن یا محو شدن بینایی

افراد درگیر با این عارضه، در ابتدا دچار تاری دید و عدم شفافیت در بینایی خواهند شد.

حساس شدن به روشنایی

افرادی که با این معضل مواجه می‌شوند دچار مشکلاتی همچون درخشندگی زیاد نور اتومبیل‌ها در شب، خیرگی و پخش نور چراغ‌ها و نور آفتاب و همچنین دیدن هاله در اطراف چراغ‌ها خواهند شد.

کم رنگ شدن یا محو شدن رنگ‌ها

یکی دیگر از علائم شایع این بیماری این است که افراد مبتلا، رنگ‌ها را بصورت کم رمق و بصورت بی جان و محو مشاهده می‌نمایند.

دید کم در شب

علامت دیگر افراد درگیر با مسئله آب مروارید این است که دید آنها در شب به شدت تحت تاثیر قرار میگیرد و کاهش می‌یابد.

دو بینی یا چند بینی

این بیماری، افراد را دچار دو بینی و چند بینی خواهد کرد و باید توجه داشت که با پیشرفت آن، این وضعیت نیز بدتر می شود و درگیری بیمار نیز افزایش خواهد یافت.

افزایش دید نزدیک، تغییر مداوم شماره عینک و یا لنز تماسی

تغییر و افزایش مداوم شماره چشم یکی دیگر از نشانه های درگیری با این بیماری می‌باشد. همچنین باید توجه داشت که نزدیک بینی این افراد نیز افزایش خواهد یافت.

نکته مهم

این علائم می‌تواند در سایر بیماری‌های چشمی نیز بروز پیدا کند. از اینرو در صورت مشاهده هر کدام از این موارد باید سریعا به یک پزشک متخصص مراجعه کرد تا در صورت نیاز در همان مراحل اولیه بیماری از پیشرفت آن جلوگیری گردد.

اگر آب مروارید شدید نباشد، آنگاه این احتمال وجود دارد که اختلال بینایی بسیار ناچیز باشد. اما باید توجه داشت که با پیشرفت این بیماری، بینایی شخص مبتلا نیز بیشتر تحت تاثیر قرار می گیردو به تدریج بدتر می‌شود.

نکته دیگر این است که برخی از بیماران همزمان با کاهش دید دور خود احساس می‌کنند که دید نزدیک آنها بهتر می شود.. باید گفت که این تغییر، موقتی است و با افزایش میزان آب مروارید، دید دور و نزدیک، هر دو بدتر خواهند شد.

سرعت ایجاد بیماری چشمی آب مروارید

در پاسخ به این مطلب باید گفت که برآورد دقیق این موضوع امکان پذیر نیست و سرعت بوجود آمدن آب مروارید در افراد مختلف متفاوت است و حتی این امکان وجود دارد که سرعت پیشرفت بیماری بین دو چشم نیز با یکدیگر فرق داشته باشد.

غالبا اگر آب مروارید ناشی از افزایش سن باشد، این مسئله در طی چند سال ایجاد شده است . و به تدریج بوجود می‌آید. انواع دیگر این بیماری بخصوص در افراد جوان و یا در بیماران مبتلا به بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت ممکن است سریعا پیشرفت کرده و در طی چند ماه باعث کاهش بینایی فرد گردند.

انتظار شما از عمل بیماری چشمی آب مروارید چه باید باشد؟

سالانه میلیون‌ها عمل آب مروارید در سرتاسر دنیا انجام می‌شود که حدود ۹۵% این عمل‌ها بدون عوارض است. آمارها نشان می‌دهد که در ایران نیز سالانه بیش از ۱۰۰,۰۰۰ عمل آب مروارید با روشهای گوناگون انجام می‌گیرد. این عمل غالبا با بی حسی موضعی صورت می‌پذیرد و در طی آن، عدسی آسیب دیده است را چشم فرد مبتلا خارج می‌شود.

در اغلب موارد بجای عدسی طبیعی ازیک عدسی و یا لنز داخل چشمی دائمی با شماره مناسب استفاده می‌گردد. این لنز دائمی بوده و برای همیشه در چشم باقی می‌ماند و خراب و یا فاسد نمی‌شود. جراح می‌بایست این عمل را با ظرافت و دقت بسیار و با استفاده از لوازم و ابزار مخصوص و تکنولوژی مدرن انجام دهد. جایگذاری عدسی مصنوعی حتما باید بوسیله یک جراح ماهر انجام شود تا بیمار عوارض خاصی پس از بیماری را متحمل نشود.

این عمل باعث بهبود بینایی بیمار میگردد و او را از عینکهای ضخیم و سنگین که مشکلات فراوانی ایجاد می‌کنند بی نیاز خواهد ساخت.

در قریب به 20 درصد بیمارانی که عمل آب مروارید را انجام می‌دهند کپسول طبیعی که نگهدارنده عدسی داخل چشمی است دچار کدری می‌شود و برای بهبود بینایی فرد حتما می‌بایست انجام جراحی لیزر برای باز کردن این کپسول کدر شده امری ضروری است.

بعد از انجام این عمل، فرد بیمار دیگر نباید فعالیت های سنگین انجام دهد و حتما باید قطره های تجویز شده را به دقت مصرف نماید.

نتیجه گیری

بیماری چشمی آب مروارید یک بیماری شایع چشمی است و یکی از دلایل عمده کاهش بینایی بخصوص در افراد مسن می‌باشد. نکته قابل ذکر این است که این بیماری قابل درمان بوده و تنها روش درمان آن انجام عمل جراحی می‌باشد. اگر علائم این بیماری بروز پیدا کند، به جهت تشخیص صحیح این مشکل و آغاز روند درمان آن شخص می‌بایست سریعا به پزشک متخصص مراجعه نماید.