بیماری چشمی گلوکوم (آب سیاه)

بیماری چشمی گلوکوم یا همان آب سیاه یک عارضه چشمی است که به مرور ایجاد می شود و بینایی فرد را مختل می‌سازد. در این مطلب توضیحاتی در خصوص چگونگی بوجود آمدن گلوکوم، انواع مختلف آن و همچنین روش‌های درمان موجود ارائه شده است. همچینین برای آشنایی با دیگر بیماری های چشم می توانید مقاله بیماری های چشم و راه های درمان آن را مطالعه کنید.

بیماری چشمی گلوکوم(آب سیاه ) چیست؟

یکی از عارضه‌ها و بیماری‌های چشمی که معمولا عصب‌های بینایی را تحت الشعاع قرار می‌دهد و اغلب در سنین میانسالی خود را نشان می‌دهد بیماری گلوکوم یا همان آب سیاه می‌باشد.  این بیماری یک عارضه تدریجی است و در طولانی مدت منجر به از بین رفتن بینایی شخص می‌گردد. بطوریکه در اوایل بیماری ممکن است شخص متوجه این عارضه نشود ولی به مرور زمان تاری چشم زیادتر شده و در مراحل پیشرفته‌تر منجر به از دست دادن بینایی فرد می‌شود.

به همین دلیل است که متخصصین بسیار تاکید دارند که افراد بالای 52 سال مرتبا و حداقل سالی یک بار این چکاپ را انجام دهند تا بتوانند در مراحل اولیه، بیماری را کنترل کرده و روند پیشرفت آن را آهسته‌تر نمایند.  حتی اگر تشخیص بیماری به موقع باشد می توان آن را به طور کلی درمان کرد. گلوکوم یا همان آب سیاه از زبان یونانی گرفته شده و به معنی روشنایی لرزان است، ولی چون این بیماری منجر به تاری دید فرد و در نهایت از بین رفتن دید او می‌شود، در زبان فارسی به آن آب سیاه گفته می‌شود.

عصب بینایی چیست؟

عصب بینایی در واقع مجموعه‌ای متشکل از تعداد بسیار زیادی رشته عصبی است که در پشت شبکیه قرار دارد و از طریق آن، شبکیه به مغز اتصال یافته و پیام‌های بینایی به مغز فرستاده می‌شود.

علائم بیماری چشمی گلوکوم در شخص

در مراحل اولیه بیماری، علائم خاصی به جز کمی تاری دید در بیمار مشاهده نمی‌شود. در مراحل پیشرفته این بیماری، علائمی مانند سردرد، سرگیجه، حالت تهوع، دیدن حلقه های رنگی در اطراف نور و تاری ناگهانی چشم و … رخ می‌دهد.

میزان دید در مراحل مختلف آب سیاه

علت به وجود آمدن بیماری چشمی گلوکوم

درون چشم همه انسان‌ها مایع شفافی وجود دارد که باعث تر شدن و خیسی چشم می‌شود. این مایع بوسیله رگ‌های موجود در قرینه و عنبیه جا به جا میگردد. حال اگر این عروق به دلایل مختلفی اعم از فشار خون بالا، عوارض داروهای مصرفی و یا کاهش خون رسانی به اعصاب چشم، دچار خشگی یا تنگی شوند، به چشم فشار می‌آید. از این رو در صورت عدم توجه، به مرور بینایی شخص مختل می‌گردد و درموارد شدیدتر از بین می‌رود.

عوامل موثر در ابتلای یک فرد به بیماری آب سیاه

براساس نتایج حاصل از آخرین تحقیقات، گلوکوم یا همان آب سیاه دومین عامل نابینایی درجهان می‌باشد. اولبن و مهمترین عامل خطر ابتلا به این بیماری، سن می‌باشد. این بیماری در افراد با سن بالاتر از 60 سال بسیار شایع است. عامل مهم دیگری که می‌توان به آن اشاره کرد، فشار خون بالا و بیماری دیابت است. زیرا این بیماری‌ها باعث انسداد شریان‌های قرنیه و عنبیه می‌شوند و به همین دلیل افرادی که درگیر این بیماری‌ها هستند به میزان بسیار زیادی در معرض خطر ابتلا به بیماری گلوکوم یا همان آب سیاه قرار دارند.

برخی افراد نیز به دلایل ارثی به این بیماری مبتلا می‌شوند و ذاتا قرنیه نازک و خشکی دارند. باید توجه داشت که حتی نژاد انسان‌ها در ابتلای آنها به این بیماری تاثیر به سزایی دارد. همچنین یکی دیگر از عواملی که در بروز این بیماری موثر است، عوارض مصرف طولانی مدت برخی از داروها می‌باشد.

بیماری چشمی گلوکوم به چند دسته تقسیم میشود؟

به طور کلی انواع مختلفی برای بیماری آب سیاه وجود دارد که در ادامه توضیحاتی در خصوص هر کدام ارائه می‌گردد:

گلوکوم اولیه با زاویه باز

این نوع از بیماری رایج‌ترین و شایع‌ترین نوع آن می‌باشد که دارای روندی تدریجی است و به مرور علائم خود را نشان می‌دهد. این دسته از بیماری گلوکوم بدلیل فرآیند تدریجی آن، در ابتدا خللی در بینایی بیمار ایجاد نخواهد کرد و بدون درد می باشد. دلیل گلوکوم اولیه با زاویه باز این است که مایع داخل چشم براحتی تخلیه نمی‌شود و از اینرو بدلیل افزایش فشار داخل چشم به عصب بینایی شخص آسیب وارد می‌شود.

گلوکوم با زاویه بسته

در این نوع از بیماری آب سیاه، عنبیه مانع خروج آب داخل چشم می شود و تجمع این آب باعث افزایش فشار داخل چشم و آسیب به عصب بینایی می گردد. گلوکوم با زاویه بسته، خود دارای دو نوع حاد و مزمن می باشد.

گلوکوم با زاویه بسته مزمن

این نوع از گلوکوم نیز مانند نوع باز در ابتدا دارای علائم خاصی نیست و به مرور و به تدریج خود را نشان می‌دهد. این نوع از طریق کنترل فشارچشم و عمل جراحی قابل درمان می‌باشد.

 گلوکوم با زاویه بسته حاد

این نوع از بیماری بصورت ناگهانی بروز پیدا می‌کند و ناشی از انسداد بافت مشبک زاویه از طریق عنبیه می‌باشد. از اینرو مایع داخل چشم نمی‌تواند خارج شود که این موضوع باعث افزایش ناگهانی فشار داخل چشمی می‌گردد. این نوع گلوکوم باید به سرعت درمان شود و گرنه ممکن است عواقب جبران ناپذیری مانند نابینایی فرد را در پی داشته باشد.

گلوکوم با فشار طبیعی

در افراد مبتلا به این نوع از گلوکوم فشار چشم نرمال و طبیعی است اما با این وجود هم اعصاب چشم آسیب می بیند و بینایی بیمار دچار اختلال می‌گردد. روش درمان این نوع آب سیاه همانند نوع زاویه باز می‌باشد.

گلوکوم ثانویه

این نوع آب سیاه می‌تواند ناشی از بیماری‌های پیش زمینه‌ای چشمی مانند آب مروارید شدید، آسیب‌ها و عفونت‌های چشمی باشد. گلوکوم ثانویه دارای انواع مختلفی از قبیل گلوکوم رنگدانه‌ای و گلوکوم ناشی از ایجاد عروق غیرطبیعی چشمی می‌باشد. برای درمان این نوع آب سیاه از دارو، لیزر و عمل جراحی استفاده می‌گردد.

گلوکوم مادرزادی

همانطور که از نام آن مشخص است، این نوع آب سیاه یک نقص مادرزادی است و معمولا در این افراد چشم اندازه بزرگتری نسبت به حالت عادی دارد و غالبا برای درمان این نقیصه، افراد می‌بایست تحت عمل جراحی قرار گیرند.

بیماری آب سیاه (گلوکوم) چگونه تشخیص داده می‌شود؟

نحوه تشخیص بیماری آب سیاه یا همان گلوکوم به این صورت است که چشم پزشک معمولا زاویه بین قرنیه و شبکیه و همچنین میزان فشار چشم را اندازه گیری می‌کند. ضمنا چشم پزشک، با انجام تست‌های بینایی سنجی، بررسی اعصاب بینایی و ….. میزان دقیق آسیب وارده را تشخیص می‌دهد تا از این طریق روش درمانی مناسب را اتخاذ نماید.

روشهای درمان آب سیاه (گلوکوم)

در درمان بیماری آب سیاه در واقع ما میخواهیم فشار داخلی چشم را کاهش دهیم تا فشار بیشتری بر روی اعصاب بینایی وارد نشده و در واقع از پیشرفت آن و از دست رفتن بینایی فرد جلوگیری نماییم. برای درمان گلوکوم، با توجه به شرایط بیمار، پزشک یکی از روشهای درمان زیر را انتخاب خواهد کرد:

استفاده از قطره و دارو

درمان گلوکوم در مراحل اولیه، بصورت دارو درمانی می‌باشد. داروهای کاهش فشار چشم به شکل قطره و قرص موجود هستند که با نظر پزشک یکی از آنها و یا ترکیبی از هر دو مورد استفاده قرار می‌گیرد.

استفاده از لیزر و جراحی

اگر دارو درمانی در مراحل اولیه جواب نداد و بیماری پیشرفت کرده باشد یا گلوکوم، از نوع زاویه بسته باشد، آنگاه از روشهای درمانی لیزر و جراحی استفاده می‌شود تا از این طریق انسداد ایجاد شده در چشم برطرف شده و مایع داخل چشم به راحتی خارج شود.

چه کسانی  در خطرند؟

• افراد بالای 40 سال
• کسانی که در خانواده شان سابقه این بیماری وجود دارد.
• 1.5 تا 2 درصد افراد جامعه به گلوکوم مبتلا هستند. اين در حالي است که نيمي از آن‌ها از بيماري خود اطلاعي ندارند.