عمل ناخنک چشم یک جراحی سرپایی و کم‌تهاجمی برای برداشتن بافت مثلثی شکلی است که روی قرنیه رشد می‌کند. این عمل معمولاً با بی‌حسی موضعی انجام شده و در مواردی که ناخنک باعث ایجاد ناراحتی، قرمزی مزمن، التهاب یا اختلال در بینایی شود، ضروری است. تکنیک‌های مدرن این جراحی، مانند پیوند ملتحمه و استفاده از داروهای ضد میتوتیک، خطر عود بیماری را به میزان قابل توجهی کاهش می‌دهند. نتیجه موفقیت‌آمیز عمل ناخنک چشم نه تنها ظاهر چشم را بهبود می‌بخشد، بلکه از بینایی محافظت کرده و کیفیت زندگی بیمار را افزایش می‌دهد. برای کسب بهترین نتیجه، انتخاب یک جراح مجرب و با تجربه در انجام عمل ناخنک چشم و همچنین پیروی از دستورات پس از عمل، بسیار حائز اهمیت است.
با ما همراه باشید تا درباره این عمل اطلاعات جامعی کسب کنید.
ناخنک چشم (Pterygium) چیست؟
ناخنک چشم یک ضایعه مثلثی شکل و گوشتی است که از سفیدی چشم (ملتحمه) روی قرنیه (قسمت شفاف جلوی چشم) رشد می‌کند. این بیماری معمولاً در سمت بینی چشم ایجاد میشود و ناشی از رشد غیرطبیعی بافت ملتحمه به سمت مرکز قرنیه است. قرارگیری طولانی‌مدت در معرض عوامل محرک به‌ویژه اشعه ماوراء بنفش (UV) خورشید، خشکی و گرد و غبار از علل اصلی تشکیل آن هستند.
علائم ناخنک
- قرمزی و التهاب مزمن چشم
- احساس سوزش، خارش یا وجود جسم خارجی در چشم
- تاری دید یا اختلال در بینایی (در موارد پیشرفته که به مرکز قرنیه می‌رسد)
- آستیگماتیسم ناشی از کشیده شدن قرنیه توسط ناخنک
- از نظر زیبایی، قابل مشاهده بودن یک بافت گوشتی روی چشم
چه زمانی عمل ناخنک چشم ضروری است؟
عمل جراحی معمولاً در موارد زیر توصیه میشود:
- هنگامی که ناخنک به حدی رشد کند که به منطقه مرکزی قرنیه نزدیک شده یا وارد آن شود و بینایی را تهدید کند.
- زمانی که باعث ایجاد آستیگماتیسم قابل توجه و کاهش دید شود.
- در صورت ایجاد التهاب و قرمزی مزمن که به درمان‌های دارویی پاسخ نمی‌دهد.
- زمانی که باعث محدودیت در حرکت چشم و دوبینی شود.
- دلایل زیبایی
روش‌های عمل ناخنک چشم
هدف اصلی از جراحی، برداشتن بافت ناخنک و کاهش خطر عود (بازگشت مجدد) آن است که مهم‌ترین چالش در این جراحی محسوب میشود. روش‌های مختلفی برای این کار وجود دارد:
۱. برداشت ساده ناخنک (Simple Excision)
در این روش قدیمی، ناخنک به سادگی از سطح چشم برداشته میشود. به دلیل نرخ عود بسیار بالا (تا ۵۰٪ یا بیشتر)، این روش امروزه به‌ندرت و فقط در موارد خاص توصیه میشود.
۲. برداشت ناخنک به همراه پیوند ملتحمه (Conjunctival Autograft)
این روش، استاندارد طلایی و رایج‌ترین تکنیک برای عمل ناخنک چشم محسوب میشود. در این روش:
- ابتدا بافت ناخنک به طور کامل برداشته میشود.
- سپس یک تکه کوچک از بافت سالم ملتحمه (معمولاً از زیر پلک فوقانی همان چشم) برداشته شده.
- این بافت سالم به ناحیه‌ای که ناخنک از آن جدا شده، پیوند زده میشود. پیوند با بخیه‌های بسیار ظریف و قابل جذب یا چسب جراحی (Fibrin Glue) انجام می‌گیرد.
مزایا: این پیوند به عنوان یک سد فیزیکی عمل کرده و خون‌رسانی به ناحیه را کاهش می‌دهد که خطر عود را به میزان قابل توجهی (کمتر از ۵-۱۰٪) کاهش می‌دهد.
۳. استفاده از غشای آمنیوتیک (Amniotic Membrane Graft)
در این روش پس از برداشتن ناخنک، به جای پیوند بافت از خود بیمار، از یک غشای آمنیوتیک (که از جفت انسان اهدایی تهیه و استریل شده است) برای پوشاندن ناحیه استفاده میشود. این غشا دارای خواص ضد التهابی و ضد زخم است و به ترمیم سریع‌تر بافت کمک می‌کند.
این روش بیشتر برای موارد ناخنک بسیار بزرگ، عودشده یا در چشم‌های با آسیب سطحی شدید استفاده میشود.
۴. روش برداشت به همراه چسبندگی ملتحمه و صلبیه
این روش پیشرفته‌تر، برای بیماران با ریسک عود بسیار بالا یا در مواردی که ناخنک عود کرده است، استفاده میشود. در این روش، علاوه بر بافت ملتحمه، سلول‌های بنیادی لیمبال (حد فاصل بین سفیدی و سیاهی چشم) نیز از قسمت سالم چشم برداشته و پیوند زده می‌شوند. این سلول‌های بنیادی به بازسازی یک سطح چشمی سالم و پایدار کمک شایانی می‌کنند.
۵. استفاده از داروهای ضد میتوتیک (Mitomycin C)
گاهی اوقات در حین جراحی، جراح ممکن است از داروهای خاصی مانند می‌تومایسین C (یک عامل شیمیایی که از تکثیر سلولی جلوگیری می‌کند) بر روی ناحیه تحت عمل استفاده کند. این کار به کاهش احتمال تشکیل بافت اسکار و عود ناخنک کمک می‌کند. استفاده از این دارو با دوز و زمان دقیق و تحت کنترل جراح انجام میشود.
مراقبتهای پس از عمل ناخنک چشم چیست؟
- استفاده از عینک آفتابی برای محافظت از چشم در برابر نور و گرد و غبار.
- پرهیز از شنا و وارد کردن آب به چشم برای چند هفته.
- خودداری از فعالیت‌های سنگین و خم شدن برای جلوگیری از افزایش فشار چشم.
- استفاده منظم از قطره‌های چشمی (شامل قطره‌های آنتی‌بیوتیک، استروئیدی و اشک مصنوعی) طبق دستور پزشک برای کاهش التهاب و جلوگیری از عفونت.
- خودداری از مالیدن چشم ها
- خودداری از ارایش چشم ها تا یک هفته
- خودداری از رانندگی در زمان تعیین شده توسط پزشک
- معاینه های دوره‌ای منظم برای اطمینان از روند بهبودی.
خطرات و عوارض احتمالی
مانند هر جراحی دیگری، عمل ناخنک چشم می‌تواند با عوارضی همراه باشد که البته در صورت انتخاب یک جراح مجرب، نادر هستند:
- عود بیماری (بازگشت ناخنک)
- عفونت
- خونریزی
- ایجاد اسکار یا جای زخم روی قرنیه
- سوراخ شدن کره چشم (بسیار نادر)
- دوبینی موقت یا دائمی (به دلیل ایجاد اسکار در عضلات چشم)
آیا عدم انجام عمل ناخنک چشم باعث نابینایی میشود؟
بله، در موارد بسیار پیشرفته و بدون درمان، عدم انجام عمل ناخنک چشم می‌تواند منجر به نابینایی قابل توجه یا حتی کامل در آن چشم و ناچارا استفاده از پروتز چشم شود. البته این روند تدریجی بوده و در صورت غفلت طولانی‌مدت رخ می‌دهد.
نابینایی ناشی از ناخنک یک شبه اتفاق نمی‌افتد، بلکه طی چند مرحله پیشرونده ایجاد میشود:
- ایجاد آستیگماتیسم نامنظم: ناخنک با کشیدن بافت قرنیه، شکل طبیعی و گرد آن را تغییر می‌دهد. این تغییر شکل منجر به آستیگماتیسم نامنظم میشود که با عینک معمولی به راحتی قابل اصلاح نیست و باعث تاری پیشرونده دید می‌گردد.
- انسداد مسیر بینایی: با رشد بیشتر، ناخنک به سمت مرکز قرنیه (محور بینایی) حرکت می‌کند. اگر این بافت گوشتی کاملاً روی مردمک را بپوشاند، مانند این است که یک پرده کدر جلوی چشم کشیده شده باشد. در این مرحله، حتی اگر چشم از نظر عصبی سالم باشد، نور نمی‌تواند به داخل چشم نفوذ کند و کاهش شدید بینایی اتفاق می‌افتد.
- آسیب مستقیم به قرنیه: در موارد بسیار حاد، ناخنک می‌تواند با کشش مداوم، باعث نازک شدن یا حتی ایجاد زخم و اسکار دائم در قرنیه شود. این آسیب می‌تواند بینایی را به طور دائمی مختل کند.
جمع بندی نهایی
انتخاب بهترین روش عمل ناخنک چشم به عوامل مختلفی از جمله اندازه ناخنک، سابقه عود، شرایط چشم بیمار و نظر جراح بستگی دارد. امروزه روش پیوند ملتحمه خودکار (Conjunctival Autograft) به دلیل اثربخشی بالا و نرخ عود پایین، روش مناسب تری است. برای کسب بهترین نتیجه و به حداقل رساندن خطر عود، انتخاب یک جراح چشم متبحر و با تجربه و پیروی دقیق از دستورات پس از عمل، امری ضروری است.
بدون دیدگاه