اجزای چشم انسان | لایه‌های چشم به ترتیب | همه چیز در مورد چشم

چشم انسان بعنوان حساس‌ترین عضو بدن او شناخته می‌شود و از همین رو شناخت اجزای چشم انسان کمک شایانی به حفظ و نگهداری از آن می‌کند. همچنین با رعایت برخی از موارد می‌توان از بسیاری از بیماری و عارضه‌های این عضو حیاتی بدن انسان جلوگیری به عمل آورد. مواردی که در این مطلب بیان خواهد شد عبارتند از:

• ساختمان چشم انسان
• معرفی اجزای اصلی و فرعی چشم انسان

آناتومی چشم انسان و اجزای تشکیل دهنده آن

چشم یکی از مهمترین اجزای بدن انسان می‌باشد و ابزار یکی از حواس پنج گانه به حساب می‌آید. به زبان دیگر اولین ارتباط انسان، بوسیله چشم و دیدن اطراف صورت می‌پذیرد. همانطور که می‌دانید چشم انسان قادر به تشخیص 10 میلیون رنگ است و از این طریق ما را قادر به تماشای دنیای رنگارنگ اطرافمان می‌سازد.

شبیه‌ترین وسیله‌ای که می‌توان به چشم نسبت داد دوربین می‌باشد. اجزای تشکیل دهنده اصلی چشم عبارتند از ملتحمه، قرنیه، عنبیه، مردمک، عدسی، صلبیه، مشیمیه، شبکیه، زلالیه، زجاجیه، عصب بینایی و زاویه چشم. همچنین از جمله اجزای فرعی می‌توان به حدقه ( کاسه چشم)، مجرای اشکی، کیسه اشکی، پلک، مژه، ابرو و ماهیچه‌های اطراف چشم اشاره کرد. در ادامه به توضیح اجزای چشم می‌پردازیم.

اجزای اصلی چشم انسان

ملتحمه

این قسمت از چشم، در واقع همان مایع شفافی است که بر روی چشم و زیر پلک وجود دارد. از وظایف مهم ملتحمه می‌توان به محافظت در برابر گرد و غبار و باز و بسته شدن چشم بدون سوزش و خارش اشاره داشت. با توجه به اینکه این بخش دارای رگهای خونی می‌باشد وظیفه رساندن مواد مغذی به چشم نیز برعهده آن می‌باشد.

قرنیه

یکی دیگر از اجزای چشم انسان قرنیه است، که به لایه مرکزی و شفاف در جلو و وسط چشم اطلاق می‌گردد. قرنیه در جلوی عنبیه قرار دارد و رنگ چشم توسط این لایه مشخص می‌شود. وظیفه اصلی قرنیه، شکستن نور و تمرکز نور بر روی عدسی در زمان ورود به چشم است.

عنبیه

عنبیه یکی دیگر از اجزای چشم انسان است که مسولیت تنظیم میزان نور ورودی به مردمک را بر عهده دارد. این قسمت چشم رنگی است و اگر میزان نور ورودی بسیار زیاد باشد باعث انقباض مردمک و محافظت از چشم  می‌شود. همچنین در نور کم باعث انبساط و گشاد شدن مردمک چشم خواهد شد. این کار موجب محافظت از چشم نیز می‌گردد.

عدسی

این قسمت از چشم مانند لنز دوربین عمل می‌کند و دارای یک ساختار شفاف دوطرفه می‌باشد. عدسی به همراه قرنیه در شکست نور همکاری می‌کند و با تغییر شکل فاصله کانونی، باعث شفاف دیده شدن اجسام می‌گردد. یکی از مهمترین بیماری‌هایی که این قسمت را درگیر می‌کند و در واقع از کدر شدن آن ناشی می‌شود، بیماری چشمی آب مروارید است.

شبکیه ( لایه داخل)

شبکیه چشم یکی از اجزای اصلی چشم انسان است که به نور حساس است و نقش مهمی در بینایی افراد دارد.این بخش متشکل از سلول‌های میله‌ای و مخروطی می‌باشد. سلول‌های میله‌ای، توانایی تشخیص رنگ را ندارند ولی به نور واکنش بیشتری نشان می‌دهند. اما سلول‌های مخروطی قابلیت تشخیص رنگ را دارا می‌باشند. در کل شبکیه پیام های دیداری را از طریق عصب بینایی به مغز انتقال می‌دهد.

ماکولا

ماکولا قسمتی از شبکیه است که به نور حساس بوده و وظیفه‌اش بینایی واضح چشم می‌باشد. این قسمت باعث می‌شود که ما بتوانیم از یک دید مستقیم و واضح نسبت به اجسام اطرافمان برخوردار باشیم. این بخش از چشم با افزایش سن ممکن است دچار مشکل گردد و شخص را با بیماری دژنراسیون ماکولا درگیر کند. این بیماری را می‌توان بعنوان اصلی‌ترین دلیل نابینایی افراد در سن بالا برشمرد.

مشیمیه (لایه میانی)

مشیمیه لایه‌ای بین صلبیه و شبکیه چشم است و از عروق خونی تشکیل می‌شود. این قسمت وظیفه تغذیه و اکسیژن رسانی به قسمت‌های خارجی شبکیه را بر عهده دارد. از همین رو مشیمیه به کنترل فشار چشم و دمای چشم و … کمک بسیاری می‌کند.

صلبیه ( لایه خارجی )

صلبیه خارجی‌ترین قسمت چشم می‌باشد و سفید رنگ است. این بخش از چشم محافط کل چشم است و نسبت به سایر بخش‌ها جنس ضخیم‌تری دارد.

زلالیه

این قسمت بصورت مایع است و در فضای بین عدسی و قرنیه وجود دارد. مایع زلالیه، 99درصد از آب و بقیه آن از پروتئین، قند و… تشکیل می‌شود. وظیفه زلالیه، کنترل فشار چشم شخص می‌باشد.

زجاجیه

این قسمت نیز از جنس مایع است و در مرکز چشم وجود دارد. زجاجیه حالت ژلاتینی دارد و مواد تشکیل دهنده آن حدودا به میزان 5 درصد کلاژن اسید هالورنیک و مابقی آب می‌باشد. باید توجه داشت که نور قبل از رسیدن به شبکیه، باید از مسیر زجاجیه عبور کند. به دلیل رشته‌ای بودن  اجزای پروتئینی این مایع، گاهی اوقات در افراد بیماری‌ای تحت عنوان مگس پران ایجاد می‌شود.

عصب بینایی

این قسمت یکی از اجزای چشم انسان است که از سلول‌هایی به نام گانگلیونی، که به سلولهای عصبی در عام معروف هستند، تشکیل می‌شود. عصب بینایی در پشت چشم قرار دارد و شامل میلیون‌ها رشته عصبی است که پیام های بصری  را به مغز می‌رسانند. بیماری آب سیاه یا همان گلوکوم نتیجه اختلال در عصب بینایی می‌باشد.

زاویه چشم

به زاویه‌ای که بین قرنیه و عنبیه چشم وجود دارد، زاویه چشم می‌گویند. اگر به هر دلیلی مقدار این زاویه کم شود ممکن است شخص با بیماری‌هایی همچون آب سیاه مواجه گردد.

اجزای فرعی چشم انسان

حدقه ( کاسه چشم )

حدقه چشم، بخشی حفره‌ای و استخوانی است که در آن ماهیچه‌ها، عصب چشم و عروق چشمی قرار می‌گیرند. این قسمت کروی، از چشم در برابر بسیاری از آسیب‌ها محافظت می‌کند.

پلک‌ها

خارجی ترین قسمت چشم، پلک است که در محافظت از آن در برابر ضربه و آلودگی نقش به سزایی دارد. زمانی که پلک حرکت می‌کند باعث می‌شود تمام سطح چشم مرطوب گردد و از خشکی چشم جلوگیری شود.

مژه‌ها

مژه ها مانند نگهبان چشم عمل می کنند و از آن در مقابل گرد و غبار و خاک محافظت می‌کنند. بنابراین نقش بسیار مهمی در حفاظت از چشم و جلوگیری از بسیاری عوارض با منشا بیرونی دارند.

عضلات اکستراکولار چشم

عضلات اکستراکولار یا عضلات خارج چشمی، گروهی از شش عضله مخطط هستند که به کره چشم متصل شده و حرکات دقیق و هماهنگ آن را کنترل می‌کنند. این عضلات به ما اجازه می‌دهند تا چشمان خود را در جهات مختلف حرکت دهیم و به طور همزمان بر روی یک نقطه خاص تمرکز کنیم. دلایل اهمیت عضلات اکستراکولار از بابت حرکت چشم در جهات مختلف , هماهنگی دو چشم در دیدن تصاویر واضح و سه بعدی و تثبیت تصویر روی شبکیه هنگام حرکت سر می باشد.

نتیجه گیری

چشم بعنوان ایجاد کننده یکی از حواس پنج گانه نقش بسیار مهمی در برقراری ارتباط ما با دنیای اطرافمان بازی می‌کند. از اینرو با شناخت کامل از اجزای چشم انسان و در نظر گرفتن بسیاری از نکات و موارد می‌توان از بروز بسیاری از عارضه‌های چشمی جلوگیری به عمل آورد.