اسکلرال شل (scleral shell) | چشم مصنوعی بدون تخلیه

اسکلرال‌شل یا پروتز یک لایه نوعی چشم مصنوعی (پروتز) نازک و غیرمنعطف است.امروزه برای بهبود ظاهر چشم‌هایی که دچار آسیب شده‌اند از پروتزهای چشمی استفاده می‌گردد. نوع پروتزی که دراین ناحیه استفاده می‌گردد به میزان آسیب وارده به چشم فرد بستگی دارد. یکی از این نمونه‌ها، اسکلرال شل یا پروتز چشمی یک لایه می‌باشد. این پروتزها در چشم‌هایی که بدلیل صدمه، زیبایی خود از دست داده‌اند و نیازی به تخلیه آنها نمی‌باشد مورد استفاده قرار می‌گیرند.

جنس اسکلرال شل

در گذشته جنس ماده اولیه پروتزهای چشم، شیشه بود. اما امروزه با پیشرفت تکنولوژی و به منظور زیبایی بیشتر و طبیعی جلوه کردن آن، اسکلرال شل‌ها از جنس آکریل با گرید پزشکی، تولید می‌شوند. این ماده دارای عوارض نبوده و برای مصرف کننده حساسیتی ایجاد نمی‌کند.

موارد استفاده از اسکلرال شل

این نوع پروتز معمولا در افرادی استفاده می‌شود که چشم آنها دچار صدمه شدید شده و زیبایی ظاهری خود را از دست داده است، ولی نیازی به تخلیه چشم آنها وجود ندارد. در این افراد عموما چشم معیوب دارای اندازه کوچکتری نسبت به چشم سالم است. همچنین این بیماران عموما با افتادگی پلک نیز درگیر خواهند شد، که این مسئله هم می‌بایست از طریق طراحی دقیق اسکلرال شل برطرف گردد.

در افرادی که چشم آنها بصورت کامل تخلیه نشده و در واقع عمل نیم تخلیه (evisceration) برای آنها انجام شده باشد، نیز می‌توان از این دسته از پروتزها استفاده کرد. از آنجاییکه این نوع پروتز، تمامی سطح چشم را می‌پوشاند، ظاهر چشم فرد به میزان بسیار زیادی بهبود خواهد یافت و عملا برای دیگران، تشخیص چشم مصنوعی از چشم طبیعی غیرممکن خواهد شد.

پروتز چشم اسکلرال شل، در واقع همان چشم مصنوعی بدون تخلیه است و نیازی به تخلیه چشم کامل وجود ندارد. از آنجاییکه اتصال ماهیچه ها و کره چشم هنوز برقرار است حرکت این پروتز همانند چشم طبیعی خواهد بود. پروتز چشم بدون تخلیه (اسکلرال شل) جز آن دسته از پروتزهاییست که از شباهت بسیار زیادی به چشم طبیعی برخوردار خواهد بود و در صورت استفاده دیگران متوجه آن نخواهند شد.

نحوه جایگذاری اسکلرال شل

در اکثر مواقع برای نصب اسکلرال شل در ناحیه چشم معیوب، نیازی به عمل جراحی وجود ندارد و به راحتی می‌توان آن را در قسمت مربوطه جایگذاری کرد. اما موارد کمی نیز وجود دارند که در آن، قرنیه چشم بیمار حساس است. در این حالت‌ جایگذاری پروتز مربوطه در این ناحیه، بیمار را با عوارضی مانند درد و قرمزی شدید و همچنین ریزش اشک مداوم مواجه می‌کند. در این شرایط، بیمار حتما باید عملی با نام فلپ ملتحمه (Conjunctival Flap) را انجام دهد. از این طریق، ناحیه مورد نظر برای استفاده از پروتز چشم آماده می‌گردد. البته باید توجه داشت که ضرورت انجام این عمل می‌بایست توسط فوق تخصص چشم یا پروتزیست تایید گردد. در صورت سازگاری اسکلرال شل با چشم و عدم ظهور علائم فوق، نیازی به عمل جراحی وجود ندارد و بهتر است پروتز بدون انجام عمل در محل خود قرار گیرد.

عمل فلپ متلحمه (Conjunctival Flap) چیست و در چه مواردی انجام می‌شود؟

در برخی از افراد در هنگام استفاده از اسکلرال شل، عوارضی مانند درد و قرمزی و اشک زیاد پدیدار می‌شود. جهت رفع موارد مذکور و آماده‌سازی ناحیه مربوطه، با تشخیص فوق تخصص چشم یا پروتزیست، این افراد می‌بایست تحت عمل جراحی فلپ ملتحمه قرار بگیرد.

در این عمل فلپ ملتحمه یک لایه‌ بسیار نازک از ملتحمه چشم آسیب دیده بر روی قرنیه کشیده می‌شود. این لایه همانند یک پرده عمل می‌کند و از این طریق مانع درد و حساسیت قرنیه می‌گردد.

روند ساخت و قرارگیری اسکلرال شل

1. قالب‌ گیری: ابتدا از چشم بیمار قالب‌گیری دقیقی گرفته می‌شود تا پروتز به طور کامل با آن مطابقت داشته باشد.
2. ساخت پروتز: بر اساس قالب گرفته شده، پروتز در آزمایشگاه ساخته می‌شود.
3. قرارگیری پروتز: پروتز به صورت سرپایی و بدون نیاز به بیهوشی بر روی چشم قرار می‌گیرد.

مزایای استفاده از پروتز اسکلرال شل

استفاده از این نوع پروتزها نسبت به نمونه های دیگر دارای مزایایی است که برخی از آنها عبارتند از:

• از آنجاییکه برای استفاده از اسکلرال ‌شل‌ها نیازی به عمل تخلیه چشم وجود ندارد، این پروتزها از حرکت بسیار مطلوبی برخوردارند و به شکلی طبیعی در جهات مختلف حرکت می‌کنند.
• این پروتزها بسیار سبک هستند.
• بدلیل وزن بسیار کم اسکلرال شل‌ها، میزان ترشحات چشمی نسبت به پروتزهای ضخیم (پروتزهای مورد استفاده در حالت تخلیه کامل) کمتر است. به همین دلیل استفاده از آنها راحتتر می‌گردد.
• مزیت دیگر این پروتزها نسبت به پروتزهای دیگر این است که بیمار ناچار به تحمل عوارض عمل تخلیه چشم و هزینه‌های مرتبط با آن نیست.

مواردی که ممکن است بیمار پس از استفاده از اسکلرال شل با آن مواجه شود

گاهی اوقات، برخی از بیماران در چند روز اول استفاده از پروتز با عوارضی مانند درد و اشک ریزش شدید روبرو خواهند شد. با گذشت چند روز یا حتی چند ساعت این علائم ناپدید می گردد و چشم با پروتز سازگار می‌شود. در صورتیکه این علائم تشدید شوند ضروری است که حتما بیمار به پروتزیست خود مراجعه کرده و این موارد را برای او بیان کند.

همچنین گاهی اوقات پس از استفاده از پروتز، چشم معیوب کوچکتر می‌شود. در این مورد جای هیچگونه نگرانی نیست و تنها ممکن است بیمار احساس کند که پروتز برایش کوچک است که با مراجعه به پروتزیست مشکل براحتی رفع می‌گردد.

نکات مهم برای مراقبت از اسکلرال شل

• شستشوی منظم پروتز با محلول تجویز شده توسط پزشک
• برای شستشو از آب ولرم استفاده کنید. آب داغ می تواند به پروتز آسیب برساند.
• پروتز را در یک ظرف تمیز و عاری از آلودگی نگهداری کنید.
• هرگز اجازه ندهید پروتز خشک شود. همیشه آن را در محلول نگهداری قرار دهید.
• از ضربه زدن به پروتز خودداری کنید، زیرا ممکن است به آن آسیب برساند.

نتیجه گیری

با توجه به سبکی اسکلرال شل‌ها و همچنین عدم نیاز به تخلیه کامل چشم، این نوع پروتز دارای حرکت طبیعی‌تری نسبت به پروتزهای چشمی دیگر است و به همین دلیل برای دیگران قابل تشخیص نخواهند بود. همچنین با توجه به اینکه در اکثر موارد، استفاده از این نوع پروتز نیازی به عمل جراحی ندارد، گزینه بسیار مناسبی برای افرادی که دارای چشم آسیب دیده هستند، می‌باشد. از اینرو با توجه به موارد مطروحه، بکارگیری این دسته از پروتزها از استقبال خوبی در میان بیماران برخوردار است.

کلینیک چشم مصنوعی ماهان، با بکار‌گیری برترین متخصصان ساخت چشم مصنوعی، در خدمت بیماران گرامی خواهد بود. همکاران ما در مجموعه ماهان همواره پاسخگوی شما عزیزان بوده و شما می‌توانید از طریق شماره‌های 02166889076 و یا 09128357509 با کارشناسان ما در تماس باشید. همچنین جهت مشاوره حضوری می‌توانید به آدرس مجموعه، که در بخش تماس با ما قرار دارد، مراجعه فرمایید. ضمنا با رجوع به بخش گالری تصاویر، می‌توانید برخی از نمونه کارهای این مجموعه را مشاهده نمایید.