فشار چشم بالا چیست؟ قبل از اینکه به این موضوع بپردازیم باید بدانیم که فشارداخل چشم یا IOP ((Intraocular pressure))، در واقع به فشاری اطلاق می‌گردد که ناشی از تولید مایع داخل چشم و همچنین تغییرات بوجود آمده در حجم ماهیچه‌های اطراف آن باشد. اندازه‌گیری این فشار، یک راه تشخیص برای بیماران در معرض آب سیاه می باشد. IOP نرمال باید عددی بین 10 تا 21 میلی‌متر جیوه باشد و هنگامیکه به دلایل مختلفی این مقدار افزایش یابد، فرد با IOP بالا درگیر خواهد شد و ضروری است به منظور کاهش آسیب‌های چشمی هر چه سریعتر به چشم پزشک مراجعه کند.
فشار چشم بالا چیست؟
درون چشم ما، مایعی با نام مایع زلالیه یا مایع داخل چشمی وجود دارد. هنگامیکه مسیر خروج این مایع در چشم مسدود شده و یا باختلال مواجه گردد، IOP افزایش خواهد یافت. اگر این فشار از عدد 21 میلی‌متر جیوه فراتر رفت شخص با فشار چشم بالا مواجه می‌شود. فشار بالای چشم می‌تواند با آسیب به عصب بینایی منجر به بروز بیماری‌های خطرناکی مانند بیماری گلوکوم یا همان آب سیاه گردد.
نکته ای که باید مد نظر قرار داشت این است که اگر درمان به موقع انجام نشده و این مسئله به درستی حل نشود، آنگاه افزایش IOP می‌تواند مشکلات جبران ناپذیری در بینایی و حتی از دست رفتن بینایی افراد را به دنبال داشته باشد. پس ضروری است در هنگام مواجهه با چنین مشکلی، شخص سریعا به یک چشم پزشک مراجعه کرده تا بطور منظم تحت نظر و معاینه او قرار گیرد.
علائم فشار چشم در بزرگسالان
فشار چشم بالا چه علائمی دارد؟ این سوالی است که معمولا افراد به دنبال پاسخ آن هستند. در جواب این افراد باید گفت معمولا کسانی که با IOP درگیر هستند متوجه علامت بخصوصی نمی‌شوند و عملا این معضل هیچ علامتی ندارد و تنها هنگامی متوجه این موضوع می‌شوند که به جهت معاینه چشم به یک چشم پزشک مراجعه کرده و پزشک مربوطه فشار چشم آنها را اندازه می‌گیرد. از اینرو معاینه منظم چشم و بررسی سلامت آن توسط چشم پزشک می‌تواند از بروز بسیاری از مشکلات چشمی در آینده جلوگیری به عمل آورد.
فشار چشم بالا چه عوارضی دارد؟
هنگامیکه IOP از بازه نرمال 10 تا 21 میلی متر جیوه تجاوز کند، عملا چشم درگیر مسئله فشار بالا می‌شود و از آنجاییکه این معضل، علائم خاصی ندارد می‌تواند آسیب های جبران ناپذیری در پی داشته باشد و حتی باعث بروز بیماری خطرناک آب سیاه نیز گردد. لذا معاینه و بررسی IOP بصورت منظم توسط یک چشم پزشک می‌تواند تا حد زیادی از ایجاد چنین مشکلاتی جلوگیری نماید.
عوامل موثر بر افزایش فشار چشم
اینکه چه عواملی بر افزایش و تغییر فشار چشم اثر می‌گذارند یکی دیگر از سوالاتی است که باید پاسخ داده شود. در این قسمت به برخی از این موارد اشاره شده تا با رعایت برخی از نکات بتوان از بروز این مشکل جلوگیری کرده و یا آن را به تعویق انداخت.
باید توجه داشت کهIOP دائما در حال تغییر است و عواملی همچون ورزش، تنفس، ضربان قلب و یا حتی نوشیدن مایعات می‌توانند باعث بالا و پایین شدن آن شوند. نکته ای که باید به آن دقت کرد این است که تغییرات فشار در بازه نرمال امری طبیعی است و اگر IOP از عدد 21 فراتر رفت باید این مسئله را جدی گرفت. زیرا می‌توانند مسبب برخی از اختلالات جدی چشمی مانند بیماری آب سیاه گردد.
همچنین ممکن است IOP کسانی که نوشیدنی‌های الکلی و کافئین دار مصرف می‌کنند، بدلیل بروز مواردی مانند سرفه و حالت تهوع و فشار خون دچار تغییرات شده و بالا برود. ضمنا جابجا کردن وسایل و لوازم سنگین می‌تواند در بالا رفتن IOP نیز اثرگذار باشد.
عوامل موثر در بالا رفتن IOP چشم:
نکته قابل ذکر این است که فشار چشم بالا و غیر طبیعی می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی باشد ولی عموما به دلیل یکی از مواردی که در ادامه بیان شده اند بوجود می‌آید:
- اگر مایع داخل چشمی بیش از حد نرمال تولید شود.
- اگر در مسیر خروج مایع داخل چشمی یا همان زلالیه، انسداد و یا خللی ایجاد شود.
- برخی از ضربات ناگهانی که در اثر یک سانحه یا تصادف به چشم وارد می‌شود نیز در بروز این مساله اثرگذار است.
- افرادی که از برخی از داروها مانند کورتون‌های استروئیدی استفاده می‌کنند می‌تواند مستعد مواجهه با مسئله فشار چشم باشند.
- افزایش سن یکی دیگر از عواملی است که در بروز این مسئله اثرگذار است و عموما افراد با سن بیش از 40 سال بیشتر در معرض این بیماری هستند.
- بروز برخی از اختلالات چشمی مانند نزدیک‌بینی و بیماری آب سیاه می‌تواند فرد را در معرض خطر درگیری با افزایش خارج از بازه فشار چشم نرمال قرار دهد.
- یکی دیگر از فاکتورهای مهم دراین زمینه بحث ژنتیک و موروثی بودن آن می‌باشد که می‌تواند از نسلی به نسل بعد انتقال یابد.
- افرادی که با بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت درگیر هستند، به دلیل تغییراتی که در جنس عروق آنها رخ می‌دهد، ممکن است این بیماری را تجربه کنند
- اختلالات بینایی همچون سندرم پراکندگی رنگدانه یا آرک قرمز یا قرنیه نازک می‌تواند در مواجهه افراد با این مشکل موثر باشد.
با توجه به مواردی که بیان شد ضروری است برای جلوگیری از بروز این مشکل، مرتبا و بصورت منظم به چشم پزشک مراجعه شود. پزشک با بررسی میزان فشار چشم و در صورتیکه افزایش غیر طبیعی داشته باشد، می‌تواند برخی از درمان‌ها را جهت رفع آن بکار گیرد.
آزمایش های تشخیص فشار چشم چیست؟
تونومتری (Tonometry)
تونومتری رایج ترین آزمایشی است که برای اندازه‌گیری فشار داخل چشم و تعیین بیماری آب سیاه انجام می‌شود. تست تونومتری فشار چشم را بر اساس میلی متر جیوه نشان می دهد. در صورتی که فشار چشم فرد بالای 21 میلی متر جیوه باشد، فرد دارای فشار چشم است. در این آزمایش، از دستگاه‌های مختلفی مانند تونومتر بدون تماس (پفکی)، تونومتر تماس مستقیم و تونومتر اپلاناسیون به شرح زیر استفاده می‌شود:
- تونومتر بدون تماس (پفکی): در این روش، یک جت هوای ملایم به سمت قرنیه چشم پرتاب می‌شود و میزان فرورفتگی قرنیه اندازه‌گیری می‌شود. این روش سریع و بدون درد است و برای بیمار راحت‌تر می‌باشد.
- تونومتر تماس مستقیم: در این روش، یک نوک کوچک و بی حس شده روی قرنیه قرار می‌گیرد و فشار داخل چشم اندازه‌گیری می‌شود. این روش دقت بیشتری نسبت به روش بدون تماس دارد.
- تونومتر اپلاناسیون: این روش دقیق‌ترین روش برای اندازه‌گیری فشار چشم است. در این روش، یک پروب کوچک با نور آبی به آرامی روی سطح قرنیه فشار داده می‌شود و رنگ فلورسنت به پزشک در تعیین مقدار فشاری که باید روی قرنیه بیاورد کمک می‌کند.
چه داروهایی فشار چشم را بالا می برد؟
مصرف زیاد برخی از داروهای دارای کورتون‌های استروئیدی می‌تواند فشار داخل چشم را افزایش دهد و منجر به بیماری‌های چشمی گردد. در ادامه به برخی از این داروها اشاره شده است:
هیدروکسی کلروکین
یکی از داروهایی که باعث بروز مشکلات در چشم می‌شود هیدروکسی کلروکین است. این دارو باعث بروز آسیب‌هایی در شبکیه چشم می‌گردد و ضروری است افرادی که بصورت مداوم آن را مصرف می‌کنند به جهت کنترل میدان دید به شکل منظم تحت نظر چشم پزشک قرار گیرند.
ویاگرا
این دارو که بعنوان یک داروی تقویت کننده قوای جنسی شناخته می‌شود، می‌تواند منجر به بروز مشکلات بینایی شده و فشار چشم را بالا ببرد. برخی از افرادی که از این دارو استفاده می‌کنند ممکن است دچار کاهش ناگهانی بینایی شوند. از اینرو کسانی که دچار این مشکل می‌شوند باید سریعا به پزشک مراجعه کنند.
قطره‌ها و پمادهای چشمی
برخی از قطره‌ها و پمادهای چشمی که حاوی کورتون‌های استروئیدی هستند می‌توانند باعث افزایش غیر طبیعی فشار چشم شوند. لذا استفاده از این نوع داروهای چشمی حتما می‌بایست با نظر چشم پزشک انجام شود.
داروهای دیگر
داروهای دیگری نیز وجود دارند که می‌توانند در بروز اختلالات چشمی اثرگذار باشند و در مواردی بینایی فرد را تحت تاثیر قرار دهند. برخی از این داروها عبارتند از:
- آمیو دارون
- پروفن
- آلپرازولام و دیازپام
- آنتی هیستامین‌ها و داروهای ضد آلرژی
بهترین قطره برای کاهش فشار چشم
یکی از بهترین قطره‌ها برای کاهش IOP، بریمونیدین (بریموگان) می‌باشد که در بیماران آب سیاه با زاویه باز و یا کسانی که درگیر افزایش فشار چشم شده اند، کاربرد دارد.
این دارو مقدار مایع زلالیه در جلوی چشم را کاهش می‌دهد و همچنین باعث می‌شود که خروج مایع از چشم نیز افزایش یابد. این عملکرد می‌تواند منجر به کاهش IOP گردد.
چه غذاهایی فشار چشم را بالا می برد؟
نوعی اسید چرب امگا 3 با نام اسید داکوساگزنئوئیک وجود دارد که منجر به عملکرد صحیح شبکیه چشم شده و باعث جلوگیری از فشار چشم بالا می‌گردد. از اینرو مصرف منظم غذاهایی که دارای اسید داکوساگزنئوئیک هستند توصیه می‌شود. این اسید مفید را در غذاهایی مانند صدف، ماهی تن، قزل آلا و … میتوان یافت. در ادامه نوضیحاتی در خصوص غذاهای مفید در این زمینه ارائه شده است.
امتناع از مصرف چربی های ترانس
غذاهای حاوی اسیدهای چرب امگا 3 بر بهبود عملکرد شبکیه اثر می‌گذارند و می‌توانند منجر به کاهش فشار چشم نیز گردند. این اسیدها در غذاهایی مانند ماهی قزل آلا و صدف و … به وفور یافت می‌شوند. باید توجه داشت که در نقطه مقابل مصرف غذاهایی که دارای اسیدهای چرب ترانس هستند مانند غذاهای سرخ شده و بستنی، بسیار مضر بوده و می‌توانند افزایش فشار چشم را برای فرد به دنبال داشته باشند.
گاهش مصرف غذاهای با میزان قند بالا
قندخون بالا یکی از عواملی است که در افزایش فشار چشم موثر است. از اینرو افرادی که از بیماری چاقی و دیابت رنج می‌برند بیشتر از سایرین در معرض درگیری این بیماری قرار دارند. به همین دلیل ضروری است که این افراد از یک رژیم غذایی صحیح استفاده کنند تا سطح انسولین بدنشان به یکباره افزایش نیابد. این افراد باید از خوردن غذاهایی مانند برنج، ماکارونی، نان و … که دارای کربوهیدرات فراوانی می‌باشند تا حد امکان پرهیز نمایند.
مصرف غذاهای دارای زاکسنتین و لوتئین
گنجاندن غذاهایی مانند کلم، سبزیجات، گلاب، کلم بروکلی و … در برنامه غذایی می‌تواند در کنترل IOP موثر بوده و از خطرات مواجهه با آن تا حد زیادی جلوگیری کند.
علاوه برتمامی موارد گفته شده یکی دیگر از مواردی که در کاهش میزان انسولین بدن و به تبع آن کاهش فشار چشم اثرگذار است، ورزش کردن است. حداقل 30 دقیقه ورزش در روز، تا حد زیادی خطر درگیری را کاهش می‌دهد.
درمان خانگی فشار چشم
برخی از درمان های ساده و خانگی وجود دارند که می توان از آنها برای درمان IOP استفاده کرد. در ادامه مطلب به برخی از این شیوه ها اشاره شده است
ماساژ
برای این منظور می توانید روزانه پلک‌ها را ماساژ دهید تا از این طریق گردش خون در این ناحیه افزایش یافته و همچنین غدد اشکی تحریک شوند. این کار کاهش فشار چشم را به دنبال خواهد داشت.
قرار گرفتن در معرض آفتاب
یکی دیگر از روشهای کاهش فشار چشم، قرار گرفتن در معرض آفتاب است. این کار باعث انبساط عضلات اطراف چشم شده و گردش خون را افزایش می‌دهد.
ورزش چشم
یکی دیگر از مواردی که می‌تواند فشار چشم را بهبود بخشد، ورزش‌های چشمی هستند. ورزش منظم باعث تقویت عضلات این ناحیه شده و گردش خون را بهتر می‌سازد.
کمپرس سرد و گرم
کمپرس سرد و گرم چشم می‌تواند خستگی چشم را کاهش داده و باعث آرامش ماهیچه‌های آن گردد. از این طریق هم میتوان IOP را کاهش داد.
چای بابونه
یکی از روشهای سنتی که میتوان از آن برای درمان سریع IOP بهره برد، مصرف چای بابونه است. زیرا بابونه بعنوان گیاهی آرامش بخش شناخته می‌شود لذا می‌تواند در کاهش سریع فشار چشم نیز اثرگذار باشد.
گلاب
گلاب یکی دیگر از راه های سنتی درمان فشار چشم است. به اینصورت که روزی دو بار یک پنبه آغشته به گلاب را در بر روی چشمان خود قرار دهید تا پس از مدتی این مشکل بهبود پیدا کند.
موارد دیگر
علاوه بر موارد بالا، استفاده از موادی مانند شیر کامل و خیار هم می تواند در این زمینه اثربخش بوده و باعث کاهش التهابات و IOP گردد.
آیا استرس بر فشار چشم اثر می گذارد؟
در پاسخ به این سوال باید گفت که جواب مثبت است و استرس و فشار چشم رابطه مستقیمی با یکدیگر دارند. نتایج تحقیقات جدید در این زمینه نشان می‌دهد که استرس و همچنین فشار خون بالا بصورت قابل توجهی بر سلامت چشم اثر می‌گذارند و حتی می‌توانند با بالا بردن فشار چشم، شخص را درگیر اختلالاتی مانند بیماری آب سیاه کنند.
نتیجه‌گیری
عوامل مختلفی وجود دارند که بر میزان فشار چشم اثرگذار بوده و موجب افزایش غیرطبیعی آن می‌شوند. از اینرو ضروریست افراد با سن بالای 40 سال در این موضوع حساس بوده و به جهت جلوگیری از بروز چنین مشکلی تغییراتی اصلاحی را در برنامه غذایی خود ایجاد نمایند. همچنین قابل ذکر است که ورزش منظم و کاهش استرس نیز در بهبود این مسئله موثر است.
کلینیک چشم ماهان، بعنوان یکی از مراکز نمونه در کشور در زمینه ساخت پروتز چشم مصنوعی فعالیت می کند. شما عزیزان می‌توانید با مراجعه حضوری به آدرس مرکز که در بخش تماس با ما قرار داده شده است و یا از طریق شماره‌های 02166889076 و 09128357509 با کارشناسان ما در تماس باشید.
بدون دیدگاه