اندام مصنوعی وسیله ایست که جایگزین اندام اصلی از دست رفته افراد می‌گردد. گاهی اوقات افراد به دلایل مختلفی مانند وقوع یک حادثه و یا بروز یک بیماری مانند دیابت، سرطان و … ممکن است یکی از اندام‌های خود را از دست بدهند. در این شرایط برای بهبود وضعیت ظاهری شخص و همچنین کاهش دادن اثرات منفی عضو از دست رفته از تجهیزاتی تحت عنوان اندام مصنوعی استفاده می‌گردد. در این مطلب توضیحاتی در خصوص اندام مصنوعی و چگونگی ساخت و کاربرد آنها ارائه می‌شود.
اندام مصنوعی چیست؟
پروتز بدن یا اندام مصنوعی وسیله‌ایست که بجای عضو معیوب افراد در بدن آنها مورد استفاده قرار می گیرد و بخشی از حرکت عضو اصلی را بازیابی می نماید. در گذشته اندام مصنوعی ثابت بودند و حرکت خاصی از خود انجام نمی دادند. امروزه با توجه به پیشرفت علم و تکنولوژی به این اندام ها حرکاتی نیز اضافه شده است تا شباهت بیشتری به اندام اصلی فرد داشته باشند.
انواع اندام مصنوعی و پروتز اعضای بدن
با توجه به عضوی از بدن انسان که دیگر توانایی فعالیت نداشته و یا قطع شده است، اندام مصتوعی دارای انواع مختلفی هستند:
پروتز پا
پا بعنوان یکی از اعضای اصلی و در واقع ستون اصلی بدن انسان شناخته می‌شود که نبود آن به شدت احساس خواهد شد. افرادی که دچار قطعی پا می‌شوند با استفاده از این اندام مصنوعی بخشی از حرکت پای خود را بازیابی خواهند نمود. آنها همچنین براحتی می‌توانند حرکت کنند و از آن همچون پای طبیعی بعنوان ستون استفاده نمایند.
گاهی اوقات زانوی افراد نیز دیگر کارایی گذشته را ندارد و افراد براحتی نمی‌توانند پای خود را باز و بسته نمایند. در این حالت با توجه به شرایط بیمار ممکن است پزشک دستور به جراحی زانوی فرد و استفاده از پروتز زانو دهد. درست است که پروتز کاملا نمی‌تواند حرکتی مانند حرکت یک زانوی سالم را ایجاد نماید ولی به میزان زیادی حرکت مفصل زانو را بازیابی می‌کند و از این رو بیمار با راحتی بیشتری حرکت خود را انجام می‌دهد.
پروتز دست
دست یکی از مهمترین اعضای بدن می‌باشد که بسیاری از کارهای روزمره از طریق آن انجام می‌گیرد. لذا نبود آن به شدت احساس می‌گردد و شخص در انجام بسیاری از کارهایی که براحتی بصورت روزمره انجام می‌دهد محدود می‌شود. از اینرو بازیابی حرکات طبیعی دست از اهمیت فراوانی برخوردار است.
افرادی که دچار نقص عضو از این ناحیه هستند با استفاده از اندام مصنوعی دست، می‌توانند از بسیاری از حرکات یک دست سالم را مجددا برخوردار گردند و از این طریق کارهای خود را به راحتی و بدون نیاز به شخص دیگری انجام دهند. همچنین استفاده از این اندام به لحاظ ظاهری نیز نقص ایجاد شده در بدن را بهبود می‌بخشد.
قابل ذکر است که در برخی موارد، مفصل آرنج آسیب جدی می‌بیند و حرکت خود را به درستی انجام نمی‌دهد. در این شرایط نیز برای اینکه بتوان از حرکت مناسبی برای آرنج برخوردار شد می‌بایست از پروتزهای مربوط به این ناحیه استفاده کرد. از این طریق بسیاری از حرکات یک آرنج سالم بازیابی خواهد شد.
پروتز چشم
پروتز چشم یا همان چشم مصنوعی نوعی از پروتز است که برای بهبود ظاهری فردی که از این ناحیه آسیب دیده است مورد استفاده قرار می‌گیرد. نسل کنونی چشم مصنوعی توانایی بازگردانی بینایی را ندارد اما با اتصال آن به ماهیچه‌های ناحیه چشم می‌توان همسو با چشم سالم فرد، حرکات محدودی را ایجاد کرد. این حرکات بصورت کامل مانند چشم سالم نخواهد بود، ولی به شکلی خواهد بود که در اکثر مواقع، دیگران متوجه استفاده شخص از چشم مصنوعی نمی‌شوند.
سایر پروتزها
پروتزهای دیگری نیز در بدن انسان مورد استفاده قرار می‌گیرند. بسیاری از این پروتزها جنبه زیبایی دارند و آسیبی که به ظاهر فرد وارد شده است را بهبود می‌بخشند. از جمله این پروتزها می‌توان به پروتزهای سینه، بینی، گوش و … اشاره کرد. همچنین گاهی اوقات شخص انگشت دست یا پای خود را از دست می‌دهد و برای این منظور از پروتزهای انگشت استفاده می‌گردد.
نکات مهم در مورد اندام مصنوعی
اندام مصنوعی یک تجهیز مکانیکی است که مانند هر وسیله دیگری امکان خرابی دارد و نمی‌توان بصورت دائمی ار آن استفاده کرد. برای جلوگیری و یا به تاخیر انداختن خرابی این اندام حتما می بایست یک سری نکات را رعایت نمود. برخی از این نکات عبارتند از:
- هر از چندی پروتز مصنوعی را با استفاده از محلول آب و صابون شستشو دهید.
- برای استفاده از این اندام حتما آن را بصورت کامل خشک نمایید.
- برای پروتزهایی همچون پروتزهای چشمی تحت هیچ شرایطی از محلول های الکلی استفاده نکنید. زیرا مواد الکلی آسیب‌های جبران ناپذیری به این دسته از پروتزها وارد می‌کنند.
اندام مصنوعی چگونه ساخته می‌شوند و برای ساخت آنها از چه موادی استفاده می‌گردد؟
در ساخت اندام مصنوعی از مواد مختلفی استفاده می‌شود که هر کدام دارای خواص و ویژگی‌های هستند و برای منظوری کاربرد دارند. برخی از این مواد عبارتند از: تیتانیوم، رزین اکریلیک، آلومینیوم، سیلیکون، پلاستیک‌های مقاوم در برابر حرارت، فیبر کربن و … .
برای ایجاد یک ظاهر زیبا، قسمت‌های داخلی یک پروتز با فوم پوشانده می‌شوند. این فوم علاوه بر بهبود ظاهری اندام مصنوعی، از اجزای داخلی آن در برابر خرابی محافظت می‌نماید. فوم‌های مصنوعی بسیار انعطاف پذیرند و از شباهت بسیار بالایی به پوست انسان برخوردارند. بعد از پوشانیدن سطح خارجی، در این مرحله این اندام به جهت استفاده کاربر تنظیم می‌شوند.
پس از طی این مراحل بیمار براحتی می‌تواند از اندام مصنوعی خود استفاده نماید. فقط باید توجه داشت که گاهی چند جلسه مراجعه برای تنظیم دقیق این اندام ضروری است. همچنین مراجعه به مراکز معتبر و با سابقه که از بهترین مواد برای ساخت اندام تولیدی خود بهره می‌برند امری ضروری تلقی می‌شود.
اندام مصنوعی هوشمند
امروزه پیشرفت تکنولوژی به گونه‌ایست که می‌خواهد تمامی حرکات طبیعی اندام یک شخص را بطور کامل به او باز گرداند. در اندام مصنوعی هوشمند و پیشرفته، از یک سری تجهیزات الکترونیکی و همچنین هوش مصنوعی استفاده می‌شود. این پروتزها همچون عضو اصلی بدن سیگنال‌های مغزی را دریافت می‌نمایند و حرکت صحیح را انجام می‌دهند. قابل ذکر است که بسیاری از پروژه‌های موجود در این زمینه کماکان بصورت ازمایشگاهی می‌باشند و به شکل تجاری روانه بازار نشده اند.
نتیجه گیری
ساخت اندام مصنوعی کاری بسیار تخصصی است و بیماران برای دستیابی به بهترین نتیجه ممکن حتما می‌بایست به مراکز معتبر و مجهز در این زمینه مراجعه فرمایند. کسانی که از این تجهیزات بهره می‌برند ضروریست که مسائل مربوط به نگهداری اندام مصنوعی را رعایت نمایند. این کار باعث می‌شود طول عمر این اندام افزایش یابد و با راحتی بیشتری از آن استفاده نماید.
بدون دیدگاه